Hoe zit het met energielabels voor monumenten in Nederland?

Redactie

juni 2025

Hier is hoe het zit met energielabels voor monumenten in Nederland, en waarom het toch handig is er één te hebben — vooral met het oog op de Wet Betaalbare Huur.

Energielabel en monumenten: hoe zit het juridisch?

Voor rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten geldt een vrijstelling van de energielabelplicht bij verkoop of verhuur. Dit is opgenomen in het Besluit energieprestatie gebouwen. De reden: bij monumenten kunnen energieverbeterende maatregelen vaak niet of moeilijk worden uitgevoerd zonder afbreuk te doen aan het historische karakter van het pand.

Dus: een energielabel is niet verplicht bij:

Rijksmonumenten (automatisch vrijgesteld)
Gemeentelijke monumenten (meestal ook, afhankelijk van de gemeentelijke regels)

Waarom toch handig om een energielabel te hebben?

Met de Wet Betaalbare Huur (die op 1 juli 2024 is ingegaan), wordt het woningwaarderingsstelsel (WWS) leidend om te bepalen of een huurwoning in de gereguleerde sector valt. Daarbij speelt het energielabel een grote rol in de puntentelling:

Zonder energielabel krijg je automatisch 0 punten voor energieprestatie in het WWS. Dat kan de totale puntentelling flink omlaag trekken.

En dat is belangrijk, want:

Tot 143 punten mag je maximaal € 879,66 (prijspeil 2024) aan kale huur vragen.
Kom je door een ontbrekend energielabel onder de grens, dan mag je wettelijk niet méér vragen, zelfs niet bij monumenten.

Conclusie

Niet verplicht, maar wel verstandig om een energielabel te regelen voor een monument.
Het kan het verschil maken tussen een vrije sector huur of een gereguleerde huurprijs.
Zeker bij monumenten die wel energieverbeteringen hebben ondergaan (isolatie, warmtepomp etc.) is het zonde om 0 punten te krijgen in het WWS.

Echter

Vanaf 1 mei 2026 vervalt de uitzondering: alle monumenten – rijks, provinciaal of gemeentelijk – moeten dan bij verhuur, verkoop of oplevering over een geldig energielabel beschikken .

Waarom deze wijziging?

De Europese richtlijn EPBD IV verplicht EU-lidstaten om ook monumenten te betrekken bij energielabelverplichtingen, met behoud van hun cultuurhistorische waarden .
De Nederlandse wet en besluitgeving zijn hierop aangepast om die richtlijn uit te voeren .

Waarom nú al een label regelen zinvol is

Voorbereiden op verplichte ingrepen: aanvragen verlopen soms traag, combineer label geregeld met een DuMo-advies om te verduurzamen binnen monumentale kaders .
Wet Betaalbare Huur: ook ná 2026 telt het label in de WWS-puntentelling mee. Een goed label kan je (net als nu) helpen bij het vragen van een hogere huur .
Marktvoordeel: een officieel label maakt verkoop/verhuur transparanter voor kopers/huurders. Ook helpt het bij subsidiemogelijkheden (ISDE, DuMo, Restauratiefonds) .

Advies & tips voor de toekomst

Begin nu alvast met de aanvraag van een energielabel en combineer dit met een maatwerk DuMo-advies.
Inventariseer welke duurzame maatregelen (zoals voorzetglas, installatie-upgrades, isolatie) mogelijk zijn zonder afbreuk aan monumentale waarden.
Zorg dat áls je verhuurt of verkoopt vanaf mei 2026, je label op tijd en volledig is geregeld. Dit voorkomt boetes, vertragingen of gedwongen verhuur voor lagere huur dankzij WWS-effecten.

Heb je hulp nodig met zo'n DuMo-advies, energielabelaanvraag of een efficiënt verandermanagementplan voor jouw monument? Wij helpen je graag!

‍